Resmi Gazete’de yayımlanan “Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği” ile ilgili olarak yazılı ve görsel basında bazı yanlış haber ve değerlendirmeler yer almaktadır. Bu sebeple Bakanlığımızca, kamuoyunun en doğru şekilde bilgilendirilmesi, Yönetmeliğin etkin ve doğru bir şekilde uygulanması açısından aşağıda yer alan hususlarda açıklama yapılması gereği ortaya çıkmıştır.
14/06/2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği dayanağı olan İmar Kanunu ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan yeni kavramlara (mekansal strateji planı, bütünleşik kıyı alanı planı, kentsel tasarım projesi vb) açıklık getirmiştir.
İmar planların üst ölçekli planlara ve Yönetmeliğe uygunluğunun sağlanması; planı yapan, yaptıran belediyelerin veya il özel idarelerin sorumluluğundadır. Bakanlık İl Müdürlükleri aracı ile yerel yönetimlerce onaylanan ve kesinleşen planları incelenmekte ve aykırılık tespit etmesi durumunda yerel yönetimleri bu konuda bilgilendirmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yerel yönetimlerce onaylanacak planlara, plan işlem numarası verilmesi hususu planlara sadece bir numara verilmesinden ibaret bir işlemdir. Planlara bir numara verilmesi herhangi bir onay ve söz hakkı anlamına gelmemektedir. Amaç numara alan planların Bakanlıkça kurulacak portal da yayımlanması, paylaşılması ve halkın erişimi ile ilgilidir. Planların ilgililerin erişimine açılması, paylaşılması kamuoyunun talepleri doğrultusunda yapılmaktadır.
İmar Kanunu, Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediye Kanunu ile belediyelere ve İl Özel İdaresi Kanunu ile İl Özel İdarelerine verilen plan değişikliği onama yetkilerini yönetmelikle kullanması mümkün değildir. Yönetmelikle koyulan kuralların uygulanması görevi yerel yönetimlerindir. Yönetmelikte de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın plan değişikliklerini onaylayacağına ilişkin herhangi bir hüküm de bulunmamaktadır. İlgili yasalara belirtildiği gibi, plan değişikliklerinde, planı yapan, yaptıran ve onaylayan kurum ilk sözü söylediği gibi son sözü de söyleyecektir.
Yönetmelik sistematiği, yaklaşımı ile yenilikçi ve toplum yararı düzenlemeler içermektedir. Üst kademe planlar da getirilen stratejik planlama yaklaşımı, mekânsal planların yapımına yönelik ilkeler içermesi, hareket kısıtlılığı olanlara erişilebilirlik kuralları getirmesi, toplu taşıma ve yaya öncelik tanıması, plan değişikliğini sınırlaması, ilk defa katılım kavramına yer verilerek katılımı özendirmesi, kentsel tasarım gibi daha birçok konuda yaşam kalitesini artırmayı amaçlaması açısından yenilikçidir. Yönetmelikte açıkça planların kamu yararı ile yapılması gerektiği vurgulanmış ve planlarda afet zararların azaltılmasına yönelik gerekli etüt ve önlemlerin alınması öngörülmüştür.
Yönetmelikle doğal, tarihi ve kültürel değerlerin koruma ve kullanma dengesinin sağlanması esası getirilmiştir. Yönetmelik eki standartlar tablosu ile yeşil alanlara ilişkin planlarda uygulanabilir kişi başına düşen yeşil alan asgari standartları getirilmiştir. Ayrıca yeşil alanlarda standartların yüksek olması, yeşil sistemin tanımlanması, yeşil sürekliliğin sağlanması hususları Yönetmelikle değil planla karar altına alınmalıdır. Yönetmelik plan yapım süreci ile ilgili esas getirmekte, yol göstermektedir. Alana ve yerele özgü kararları plana bırakmaktadır.
Yönetmelik planların hangi kurum tarafından onaylanacağına yönelik düzenlemeler getirmemektedir. Yönetmeliğin temel hedefi yapılacak planların kalitesinin ve uygulanabilirliğinin artırılmasıdır.
Ayrıca teknik bir içeriğe sahip olan Yönetmeliğin yaşam tarzına müdahale getirmesi de söz konusu değildir. Yönetmelikte belirlenen yürüme mesafeleri, çocuk bahçesi, oyun alanı, açık semt spor alanı, kreş, anaokulu, ilkokul gibi bir yerleşme ünitesinde bulunması zorunlu sosyal donatı niteliğindeki kamu kullanım alanlarına erişim ile ilgili temenni mahiyetindedir. Yürüme mesafeleri imar plan kararı belirlenecektir. Konunun bu Yönetmelikle ilgili olmayan diğer düzenlemelerle birlikte değerlendirilmemesi gerekir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.