Taslağın hayata geçmesi halinde belediyeler ile alışveriş merkezleri, organize sanayi bölgeleri, bin ve üzerinde çalışanı olan kamu kurum ve kuruluşları, 100'den fazla öğrencisi bulunan eğitim kurumları, 100 üzeri çalışanı olan iş yerleri, sanayi kuruluşları, 4 ve 5 yıldızlı oteller ile 50 ve üzeri yatak kapasitesine sahip sağlık kuruluşlarına 2019'da Sıfır Atık Sistemi'ne geçerek, Sıfır Atık Belgesi alma zorunluluğu getirilecek.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayesinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hayata geçirilen Sıfır Atık uygulamasına ilişkin yönetmelik taslağı görüşe açıldı.
Yönetmelik taslağında Sıfır Atık Sistemi'ne ilişkin, atık oluşumunun önlenmesi, önlemenin mümkün olmaması durumunda atığın en aza indirilmesi, yeniden kullanıma öncelik verilmesi, kaynakların verimli kullanılması, atığın kaynağında ayrı toplanması, etkin toplama sisteminin kurulması ve atıkların geri dönüşümü/geri kazanımının sağlanması için Sıfır Atık Yönetim Sistemi'nin kurulması ve Sıfır Atık Belgesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenleniyor.
Taslakta, Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ne ilişkin planlanan genel ilkeler, görev, yetki ve yükümlülükler ile sıfır atık belgesi verilmesine ilişkin esas ve kriterlerin belirlenmesi, başvuruların alınması ve değerlendirilmesine yönelik esaslar yer alıyor.
Buna göre, Sıfır Atık Sistemi'nde kaynakların verimli kullanılmasının yanı sıra atık oluşumunun kaçınılmaz olması durumunda atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi, geçici depolama alanına taşınması ve geçici depolanması sırasında risk oluşturmayacak, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntemlerin kullanılması öngörülüyor.
SIFIR ATIK'A KİMLER, NE ZAMAN GEÇECEK?
Taslakta, kurum ve kuruluşların Sıfır Atık Sistemi'ne geçişine ilişkin planlanan takvime de yer verildi.
Buna göre, yönetmelik uygulamaya geçerse başta belediyeler olmak üzere terminaller (havalimanı, liman, marina, otogar, tren garı), alışveriş merkezleri, organize sanayi bölgeleri, bin ve üzerinde çalışanı olan kamu kurum ve kuruluşları, 100'den fazla öğrencisi olan eğitim kurumları (okullar, üniversiteler, yurtlar), 100'den fazla çalışanı olan iş yerleri, sanayi kuruluşları, 4 ve 5 yıldızlı oteller ile 50 ve üzeri yatak kapasitesine sahip sağlık kuruluşları 2019'da Sıfır Atık Sistemi'ne geçecek ve Sıfır Atık Belgesi alma zorunluluğu getirilecek.
Bunun yanı sıra 500 ile 1000 arası çalışanı bulunan kamu kurum ve kuruluşları, 100 ve daha az öğrencisi olan eğitim kurumları (okullar, üniversiteler, yurtlar) 100 ve daha az çalışanı olan iş yerleri, sanayi kuruluşları, hızlı yemek (fast food) işletmeleri, turizm işletme belgesine sahip yerler (restoranlar dahil) 2020'de, 500'den az çalışanı olan kamu kurum ve kuruluşları 2021'den itibaren sisteme dahil olacak ve belge alacak.
Belirtilen tarih öncesinde belge almak isteyenler ile diğer yerler ise talep etmeleri halinde Sıfır Atık Belge müracaatında bulunabilecek.
SIFIR ATIK'TA BELEDİYELERE BÜYÜK SORUMLULUK
Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ni uygulayan büyükşehir ilçe belediyeleri, il ve ilçe belediyeleri atıkların toplanması veya toplattırılmasından ve bu doğrultuda toplama altyapısının oluşturulmasından sorumlu tutulacak. Bu nedenle taslakta belirtilen ön şartların yerine getirilmesi gerekecek.
Belediyelere, Bakanlığın belirlemiş olduğu esaslara uygun ve her 250 bin nüfusa bir adet olacak şekilde birinci sınıf atık getirme merkezi kurma şartı konulacak.
En az ikili toplama sistemi kapsamında atıkların ayrı biriktirilmesi için oluşan atık miktarını karşılayacak kapasiteye sahip olacak şekilde 400 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde her 100 konut veya her 400 metrede, 100 bin-400 bin arası nüfusa sahip belediyelerde her 150 konut veya her 500 metrede, 100 bin ve altında nüfusa sahip belediyelerde ise her 200 konuta veya her 600 metrede en az birer set halinde biriktirme ekipmanı yerleştirilecek.
Ayrıca her 10 mahalleye 1 adet mobil atık getirme merkezi yerleştirilmesi de ön şartlar arasında yer alıyor.
Ancak 6360 sayılı Kanun ile köyden mahalle olan yerler için bu durum her 20 mahalleye 1 mobil atık getirme merkezi yerleştirilmesi şeklinde olacak.
Belediyelerce sokaklara, caddelere de ihtiyaca göre atık cam kumbaraları yerleştirilecek. Konutlardan atıkların toplanması veya toplattırılması, bunun için gerekli poşet veya ekipmanı da temin edecek.
Belediyeler ayrıca atık pil, bitkisel atık yağ, atık elektrikli ve elektronik eşya ile diğer atıkların atık üreticisi tarafından, toplama noktalarına, Atık Getirme Merkezlerine veya çevre lisanslı atık işleme tesislerine gönderilmesi hususunda gerekli bilgilendirmeleri yapacak.
Geri kazanılabilir tüm atıkların toplanması amacıyla bu atıklara yönelik toplama günleri belirleyerek, toplama programı hakkında halkın bilgilendirilmesi ve bu program çerçevesinde atıkların toplanması veya toplatılmasını da sağlayacak olan belediyelerin, sınırları genelinde uygulanan Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ne ilişkin verileri de kayıt altına alma sorumluluğu olacak.
Öte yandan biyobozunur atıkların ayrı toplanarak geri kazanımı konusunda gerekli çalışmalar ve sıfır atık yönetim sisteminin uygulanması konusunda farkındalık ve bilinçlendirme çalışmaları da belediyelerce yapılacak.
Taslağa göre puanlama kriterleri ve Sıfır Atık Belge seviyeleri de "gümüş", "altın" ve "platin" olarak belirlenecek. Belediyelerin puan tablosu, sıfır atık yönetim sistemine geçilmeden önceki yılın verisi esas alınarak hesaplanacak.
Buna göre, düzenli depolama/yakmaya giden atık miktarındaki azalma oranı yüzde 0-20 arasındaysa belge seviyesi,"Gümüş", yüzde 21-50 arasındaysa "Altın", yüzde 51-90 arasında ise "Platin" olacak.
KONUTLARA BELGE YOK
Konutlar belediyenin Sıfır Atık Yönetim Sistemi içerisinde değerlendirilecek, ayrıca Sıfır Atık Belgesi düzenlenemeyecek.
Kağıt-karton, cam, metal, plastik ve kompozit türü geri kazanılabilir atıklar ile diğer atıklar farklı poşet veya ekipmanda biriktirilecek ve ayrı olarak toplanacak.
Sistem kapsamında poşet veya ekipmanlarda geri kazanılabilir atıklar için "mavi", kompostlanabilir atıklar için "kahverengi", cam atıkları için "yeşil" ve diğer atıklar için "gri" renk ekipman veya işaretleme kullanılacak.
Öte yandan Sıfır Atık Belgesi'ne sahip yerler il müdürlükleri tarafından 2 yılda bir denetlenecek.
Ayrıca kamu kurum/kuruluşları ve ilgili sektör temsilcilerinden oluşacak "Sıfır Atık Koordinasyon Kurulu" oluşturulacak. Kurul, yılda en az bir kere Bakanlığın belirleyeceği gündemle Bakanlık temsilcisinin başkanlığında toplanacak ve yönetmelik doğrultusunda yürütülen çalışmaları ve uygulamaları değerlendirerek tavsiye kararları alacak.
"BELEDİYELERİMİZE ÖNEMLİ GÖREVLER DÜŞÜYOR"
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, Sıfır Atık Projesi'nin hayata geçmesiyle önemli kazanımlar elde edildiğini vurguladı.
Projeyi, yayımlanacak olan Sıfır Atık Yönetmeliği ile bütün ülkeye yaymayı hedeflediklerini belirten Kurum, "Bu noktada belediyelerimize önemli görevler düşüyor. Sıfır Atık Projesi'ni başarıya götürecek en önemli konu, yerel yönetimlerin projeyi sahiplenmeleridir." dedi.
Belediyelerin atıkların kaynağında ayrı toplanması için vatandaşlara gerekli altyapıyı sağlamakla yükümlü olduğunun altını çizen Kurum, şunları kaydetti:
"Artık belediyelerimizin sadece evsel atıkları toplaması ve düzenli depolaması yetmez. Belediyelerimizin kağıt-karton, plastik, metal cam gibi geri kazanılabilir atıklar için ayrı bir toplama sistemi kurmaları gerekmektedir. Hazırladığımız yönetmeliğe göre belediyelerimiz bundan sonra ikili toplama sistemi ile atıkları ayrı toplamak için hizmet verecekler. Bu uygulamayı hayata geçirmeleri için belediyelere 2019 yılı sonuna kadar süre verdik. Belediyelerimizin uygulamalarını yakından takip edeceğiz."